Irrationaliteit kent vele vormen en varianten
Idee – hoe komen organisaties toch steeds weer in gedoe terecht?
Recent pakten mijn collega Mark Bouman en ikzelf het plan op om een leergang over irrationele processen in organisaties te maken. Een experiment. Ik citeer uit onze flyer-in-de-maak:
De verklaringen voor gedoe in de organisatie lijken vaak helder: het ligt aan bepaalde medewerkers of leidinggevenden. Deze werken dan niet mee of ze zijn incompetent, De baas is autoritair of juist niet streng genoeg. De oorzaak wordt ook vaak gezocht in de team samenstelling of bij de organisatiestructuur en of de -cultuur
Het typerende is dat het ‘logisch’ interveniëren op basis van deze verklaringen vaak niet de sleutel blijkt voor een duurzame verandering. Als de medewerkers vertrekken of de manager wordt ontslagen, verdwijnen de symptomen maar kort of soms helemaal niet. Organisaties worden heringericht en teams opnieuw samengesteld. Het gedrag verdwijnt voor enige tijd, maar keert dan –verassend genoeg- weer terug.
Irrationele processen komen we vaak tegen. Ze zijn onlogisch, in strijd met het gezonde verstand, redeloos en soms zelfs onwerkelijk. Interessant genoeg kennen ze vaak wel wél hun eigen wetmatigheden.
Fascinerend – daar willen onze klanten zeker meer mee
Iedereen met wie we erover praten, herkent deze fenomenen. Ons idee is om 5 dagen samen met een groep ervaren professionals verschillende ‘niveaus van de irrationaliteit’ diepgaand te onderzoeken: het persoonlijke, het interpersoonlijke, en het organisatieniveau. Klanten reageren enthousiast op het idee. Gewoon doen, toch?
En dan begint er iets te lopen – we verdwalen
We gaan aan het werk en merken dat het hapert. We komen niet tot het maken van de definitieve teksten. We komen samen, bespreken allerlei voorbeelden uit onze praktijk, wisselen werkvormen uit, maar 2 uur later staat er nog geen programmaonderdeel voor de leergang op papier… Wat is hier aan de hand?
What’s going on?
We zijn een ietsie pietsie bang: ‘wie zijn wij om zo’n leergang te maken?’. ‘hebben wij dan de wijsheid in pacht?’, ‘het moet wel perfect zijn…’. Allemaal gedeelde irrationele overtuigingen of verwachtingen die maken dat we na een enthousiaste start even niet veel verder kwamen. We waren bezig allerlei vluchtroutes te nemen. We lopen toch zeker niet tegen onze eigen irrationaliteit aan?
Back to the future – het irrationele in de ogen zien
Het herkennen –en hartelijke lachen om- onze omwegen en daarna het erkennen van de onderliggende irrationele overtuigingen, bracht onze focus terug. Ik mag weer proberen, fouten maken en verkennen. Ineens staat het programma voor de eerste dagen voor me op papier. Alsook deze blog, die ik me al een tijd geleden voornam om te schrijven.
Onder ogen zien en ruimte maken voor onze eigen irrationaliteit bracht de beweging weer terug. Vaak is dat voldoende. En soms is er meer nodig. Wij zijn benieuwd naar jullie ervaringen met irrationaliteit in organisaties, teams, en bij jezelf als professional. En natuurlijk of je een leergang over dit thema ook interessant zou vinden!